Το έδαφος για την πρόσβαση των ιδιωτών σε υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης και την τελική τους απόκτηση, λειαίνεται από πτυχές του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Δημοσιονομικής Σταθερότητας 2015-2018, σύμφωνα με γνώστες της τοπικής διοίκησης.
Στο κείμενο του Προγράμματος καταγράφονται συγκεκριμένες δράσεις τις οποίες καλείται να υλοποιήσει το υπουργείο Εσωτερικών. Όροι όπως «αναδιάρθρωση» και «αξιολόγηση», έννοιες οι οποίες υπό τη δεδομένη συγκυρία παραπέμπουν σε «συρρίκνωση» ή «κατάργηση», εφόσον αυτές αναφέρονται σε φορείς ή υπηρεσίες, χαρακτηρίζουν τις εν λόγω δράσεις.
Συγκεκριμένα οι δράσεις που καλείται να υλοποιήσει το ΥΠΕΣ, βάσει του Μεσοπροθέσμου,2015-2018 είναι οι εξής:
1. Υποχρεωτική αναμόρφωση προϋπολογισμών από τους ίδιους τους ΟΤΑ, σε περίπτωση διαπίστωσης αποκλίσεων με βάση τις εκθέσεις αποτελεσμάτων εκτέλεσής τους, έπειτα από το 2ο και το 3ο τρίμηνο κάθε έτους, ώστε σε καμία περίπτωση να μην καταστούν ελλειμματικοί οι προϋπολογισμοί.
2. Αν το Παρατηρητήριο Οικονομικής και Διοικητικής Αυτοτέλειας διαπιστώσει αποκλίσεις από τους τριμηνιαίους στόχους μεγαλύτερες του 10% παρέχει οδηγίες στο συγκεκριμένο ΟΤΑ για τη διόρθωση της απόκλισης. Εφόσον ο ΟΤΑ εξακολουθεί να παρουσιάζει τις ίδιες αποκλίσεις από τους στόχους για δύο συνεχόμενα τρίμηνα και διαπιστωθεί ότι δεν έχουν ληφθεί τα απαιτούμενα μέτρα, ο ΟΤΑ υπάγεται υποχρεωτικά σε Πρόγραμμα Εξυγίανσης, ο τρόπος υλοποίησης του οποίου καθορίζεται από το Παρατηρητήριο.
3. Αναστολή έως την 31η του Δεκέμβρη του 2016 των προσλήψεων και διορισμών του μόνιμου προσωπικού και του προσωπικού με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου των κατηγοριών Υποχρεωτικής και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης όλων των κλάδων και ειδικοτήτων. Οι ΟΤΑ μπορούν μόνο να πραγματοποιούν προσλήψεις και διορισμούς τακτικού προσωπικού των κατηγοριών Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. Παράλληλα, έχει εισαχθεί το πρόγραμμα της “εθελοντικής ενδοαυτοδιοικητικής κινητικότητας”.
4. Δυνατότητα τμηματικής καταβολής του τέλους κοινοχρήστων χώρων σε ισόποσες δόσεις, χωρίς εγγυητική επιστολή και παρέχεται στους οφειλέτες των Δήμων η δυνατότητα είτε να εξοφλήσουν τις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους εφάπαξ με ολική έκπτωση από προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής, είτε να υπαχθούν σε πρόγραμμα τμηματικής καταβολής με ταυτόχρονη μείωση των προβλεπόμενων προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής οφειλών.
5. Καταγράφηκε και χρηματοδοτήθηκε για τους φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης συνολικό χρέος 1,1 δισ. ευρώ περίπου. Καταργήθηκε ρύθμιση που επέτρεπε την παρακράτηση εσόδων των Δήμων έως και το 2016, σε ύψος που φτάνει την επιχορήγησή τους από τον Κρατικό Προϋπολογισμό για την εξόφληση ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών τους υπέρ του λογαριασμού του ΥΠΕΣ που συστάθηκε στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (συνολικού ποσού 213,9 εκατ. ευρώ ετησίως).
6. Καταγραφή και αξιολόγηση του συνόλου της ακίνητης περιουσίας των Δήμων με σκοπό τη βέλτιστη επιχειρηματική αξιοποίηση της και την κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των δημόσιων υπηρεσιών.
7. Υποστήριξη έργων Σύμπραξης Δημόσιου & Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) σε τομείς, όπως η διαχείριση απορριμμάτων και ο ηλεκτροφωτισμός, καθώς και στην επίλυση των θεσμικών φραγμών ανάπτυξης μίας βιώσιμης αγοράς υπηρεσιών ΣΔΙΤ.
8. Τερματισμός λειτουργίας των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων (χωματερές) και η στηρίζεται οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ).
9. Κλαδικό Λογιστικό Σχέδιο σε Νομικά Πρόσωπα ώστε να εξασφαλιστεί η άμεση και καλύτερη οικονομική πληροφόρηση, η δυνατότητα μέτρησης οικονομικών αποτελεσμάτων και κοστολόγησης έργων και υπηρεσιών, η κατάρτιση οικονομικών καταστάσεων για κάθε οικονομικό έτος και η αποτελεσματικότερη άσκηση ελέγχου από κάθε αρμόδια για αυτό το σκοπό αρχή.
10. Εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης παρέμβασης για τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας και την υιοθέτηση εργαλείων άσκησης των οικονομικών και διαχειριστικών ελέγχων στους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
11. Το προσωπικό των ΟΤΑ αξιολογήθηκε σύμφωνα με ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια, καθώς και των εποπτευόμενων φορέων τους και αποτυπώθηκαν οι ανάγκες τους σε προσωπικό ή επισημάνθηκε η υπερστελέχωση τους.
12. Καταγραφή στο Μητρώο για τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και τις επιχειρήσεις των ΟΤΑ και καταχώρηση του συνόλου των λειτουργικών στοιχείων των φορέων των Δήμων και των Περιφερειών.
13. Ολοκλήρωαη εκκαθάρισης των ζημιογόνων και αναποτελεσματικών δημοτικών επιχειρήσεων και η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των διατηρούμενων δημοτικών επιχειρήσεων.
14. Υλοποιείται μία ολοκληρωμένη πρωτοβουλία μεταρρύθμισης του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης και προώθησης της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας.
15. Υλοποίηση λειτουργικής αξιολόγηση των εποπτευόμενων φορέων του και αναδιοργάνωση της δομής τους.
16. Επικέντρωση του Κώδικας Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην επίλυση ουσιωδών οργανωτικών προβλημάτων στη λειτουργία των Δήμων και των Περιφερειών και την προώθηση της επιχειρηματικότητας στην τοπική αυτοδιοίκηση.
17. Στον «Οδικό χάρτη μεταρρυθμίσεων στην τοπική αυτοδιοίκηση» προβλέπονται δράσεις για τη μεταρρύθμιση των ΟΤΑ και την αποτελεσματική εφαρμογή των απαιτούμενων παρεμβάσεων της Β΄ φάσης του προγράμματος Καλλικράτης σε θέματα εφαρμογής αναπτυξιακών προγραμμάτων, στρατηγικού προγραμματισμού και παροχής υπηρεσιών.
18. Αξιολογείται πιλοτικά η λειτουργία των δήμων, με σκοπό την απλούστευση των διαδικασιών οργάνωσης και λειτουργίας τους και τη βελτίωση της διαχειριστικής τους ικανότητας.
19. Υλοποίηση μέσω του Εθνικού προγράμματος ψηφιακής παροχής των υπηρεσιών πρωτοβουλίες για την ψηφιοποίηση της εσωτερικής λειτουργίας και οργάνωσης των Δήμων, (π.χ. ψηφιοποίηση των ληξιαρχείων).
Στο «στόχαστρο», επομένως, μπαίνουν οι υπηρεσίες Ύδρευσης (βλέπε περίπτωση ΕΥΑΘ) και διαχείρισης απορριμμάτων. Εκπρόσωποι εργαζομένων στην Αυτοδιοίκηση έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένως πως όποια εκχώρηση υπηρεσίας στους ιδιώτες, θα συνοδευθεί από ανάλογου μεγέθους απολύσεις προσωπικού.