Ισχυρούς «τριγμούς» στη σχέση κράτους – πολίτη λόγω της παρατεταμένης
λιτότητας, διαπιστώνει στην ετήσια έκθεσή της η Συνήγορος του Πολίτη κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου για
συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και υποβάθμιση της διοίκησης.
«Τη στιγμή που οι πολίτες έχουν περισσότερο από ποτέ ανάγκη τις δημόσιες
υπηρεσίες, το κοινωνικό κράτος συρρικνώνεται ενώ κρατικές λειτουργίες
εξασθενούν λόγω της υποβάθμισης της διοίκησης» αναφέρει η Συνήγορος του ΠολίτηΚαλλιόπη Σπανού στην έκθεσή της για το 2014, την οποία υπέβαλε στη Βουλή των
Ελλήνων.
Με βάση τις αναφορές των πολιτών, μεγάλο ποσοστό (35%) των προβλημάτων
κακοδιοίκησης εξακολουθεί να εντοπίζεται, και μάλιστα με αυξανόμενο ρυθμό, στα
ασφαλιστικά ταμεία και σε φορείς του υπουργείου Εργασίας.
Ακολουθεί το υπουργείο Οικονομικών με 19,4% ενώ το 14,64% των
προβλημάτων αφορούσε την αυτοδιοίκηση.
Ενδεικτικά, ο Συνήγορος ασχολήθηκε με μικρό νησιωτικό
δήμο που είχε χορηγήσει σε πάνω
από τετρακόσιους αλλοδαπούς βεβαιώσεις κατάθεσης δικαιολογητικών χωρίς ποτέ να
προωθηθούν οι αντίστοιχες αιτήσεις τους προς εξέταση, χωρίς καν να έχουν
κατατεθεί από τους αιτούντες τα φερόμενα ως πλήρη δικαιολογητικά. Οι βεβαιώσεις
αυτές λειτουργούσαν εκ των πραγμάτων ως αυτοτελείς νομιμοποιητικοί τίτλοι
μακρότατης διάρκειας με κίνδυνο εμπορίας τους από επίορκους υπαλλήλους δήμων,
καθώς ο πραγματικός έλεγχος της πληρότητας των δικαιολογητικών γινόταν πολύ
αργότερα και από διαφορετική υπηρεσία.
Αναλυτικά η έκθεση
Πού εντοπίζονται τα
προβλήματα των πολιτών
Με βάση τις αναφορές των πολιτών, οι προβληματικοί τομείς που όχι μόνο
φαίνεται να παγιώνονται αλλά συνεχίζουν να επιδεινώνονται, είναι τα ασφαλιστικά θέματα και η φορολογία. Τα παράπονα για τα δύο
συγκεκριμένα πεδία σχεδόν διπλασιάστηκαν από το 2011.
Μεγάλο ποσοστό (35%) των προβλημάτων κακοδιοίκησης εξακολουθεί να
εντοπίζεται, και μάλιστα με αυξανόμενο ρυθμό, στα ασφαλιστικά ταμεία και σε
ΝΠΔΔ που εποπτεύει το Υπουργείο Εργασίας.
Ακολουθεί το Υπουργείο Οικονομικών με 19,4%, παρουσιάζοντας αυξητική τάση
σε σχέση με το 2013.
Το 14,64% των προβλημάτων αφορούσε την αυτοδιοίκηση, δηλαδή τους δήμους και
τις περιφέρειες.
Άλλοι φορείς με προβλήματα κακοδιοίκησης είναι το Υπουργείο Εσωτερικών με
5,15%, το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης με 3,44%, το Υπουργείο Παιδείας με 3,35% και
λοιπές υπηρεσίες (υπουργεία, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ κ.λπ.) με 7% περίπου.
Το θετικό ωστόσο στοιχείο είναι ότι η πλειονότητα των αναφορών αυτών
(80,44%) επιλύθηκαν με τη διαμεσολάβηση του Συνηγόρου
ο Συνήγορος το 2014 πραγματοποίησε περισσότερες από 50 δημόσιες παρεμβάσεις
σε μια σειρά θεμάτων που άπτονται της αρμοδιότητάς του και αφορούν έναν
ευρύτερο κύκλο προσώπων και την προστασία των δικαιωμάτων τους. Επιπλέον
συνέταξε 3 ειδικές εκθέσεις.
ΕΙΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ
Εντός του 2014, ο Συνήγορος συνέταξε ειδικές
εκθέσεις για θέματα μείζονος σημασίας:
1. Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης
Ο Συνήγορος εστιάζει σε κρίσιμα ζητήματα που ανακύπτουν
κατά τη συναλλαγή των πολιτών –καταναλωτών με τις Δημοτικές Επιχειρήσεις
Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και τις Υπηρεσίες Ύδρευσης των δήμων,
διατυπώνοντας προτάσεις βελτίωσης του οικείου κανονιστικού πλαισίου και
απλούστευσης των ακολουθούμενων διοικητικών πρακτικών. Μολονότι αναγνωρίζει τις
κατά τόπο ιδιαιτερότητες του υδατικού δυναμικού και των συνθηκών παροχής
ύδρευσης, ο Συνήγορος εντοπίζει την απουσία πλαισίου που να οριοθετεί τους
κανόνες ύδρευσης, επιτρέποντας παράλληλα μεγάλο βαθμό ευελιξίας στις υπηρεσίες,
αλλά και την πλημμελή εποπτεία τους και έλλειψη συντονισμού
Για την
αντιμετώπιση των προβλημάτων που διαπιστώθηκαν
ο Συνήγορος μεταξύ άλλων προτείνει:
- Τη θέσπιση
Πρότυπου Κανονισμού Ύδρευσης από το Υπουργείο Εσωτερικών σε
συνεργασία με τους εμπλεκόμενους θεσμικούς εταίρους.
- Την προσθήκη
ρητής διάταξης στον Ν. 3852/2010 («Πρόγραμμα Καλλικράτης»), η οποία
θα υποχρεώνει τα νομικά πρόσωπα των ΟΤΑ να απαντούν τα αιτήματα των
πολιτών και να χορηγούν αιτούμενα έγγραφα μέσα σε συγκεκριμένη
προθεσμία.
- Την κατάργηση
της υποχρεωτικής ή ελάχιστης κατανάλωσης η ποία επιβάλλεται στους
λογαριασμούς ύδρευσης.
- Την άμεση
κατάργηση της επιβολής του τέλους 80% στους έναντι
λογαριασμούς ή στην περίπτωση υποχρεωτικής – ελάχιστης κατανάλωσης.
- Την επανεξέταση
του κριτηρίου διαφοροποίησης της τιμολογιακής πολιτικής,σε βάρος των μη
μόνιμων κατοίκων.
- Την έγγραφη
ενημέρωση των καταναλωτών σε περίπτωση καθυστέρησης έκ-δοσης των
λογαριασμών ύδρευσης.
- Τον τακτικό
έλεγχο και την επιβεβαίωση των στοιχείων των καταναλωτών, ώστε να
αποφεύγονται λανθασμένες εγγραφές σε βεβαιωτικούς καταλόγους
- Την άμεση
ενημέρωση του καταναλωτή, στην περίπτωση κατά την οποία ο φορέας ύδρευσης
αντιληφθεί αναιτιολόγητη αύξηση στην κατανάλωση ύδατος
- .Την τιμολόγηση
σε συνάρτηση με την ποιότητα του παρεχόμενου ύδατος.
- Την τροποποίηση
του τρόπου υπολογισμού των τελών αποχέτευσης, ώστε να λαμβάνονται υπόψη τα
ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περίπτωσης.
- Τον
εξορθολογισμό των κλιμάκων κατανάλωσης ύδατος, βάσει των οποίων πραγματοποιούνται
οι χρεώσεις.
- Την κατάργηση όσων χρεώσεων δεν αντιστοιχούν
σε δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν από τους φορείς ύδρευσης
Δημοτικές πρόσοδοι
Διαπιστώνοντας προβλήματα κατά την άσκηση των οικονομικής φύσεως
αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ α΄ βαθμού και πλημμέλειες στην εποπτεία των κανονιστικών
τους πράξεων, ο Συνήγορος διατυπώνει προτάσεις, με στόχο την απλοποίηση του
νομοθετικού πλαισίου, την ενδυνάμωση του ελέγχου νομιμότητας από τους
εποπτικούς μηχανισμούς και την εξασφάλιση χρηστής και διαφανούς δημοσιονομικής
διαχείρισης.
Μεταξύ άλλων, προτείνει
·
την
άμεση ενεργοποίηση των Ελεγκτών Νομιμότητας και των Αυτοτελών υπηρεσιών
Εποπτείας, προκειμένου να αποκατασταθεί πλήρως ο έλεγχος νομιμότητας των
πράξεων της τοπικής αυτοδιοίκησης από έναν σταθερό εποπτικό μηχανισμό.
·
Την παρακολούθηση από τους Γενικούς Γραμματείς
των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων της
εφαρμογής των αποφάσεών τους, ώστε να διασφαλίζεται η συμμόρφωση των δήμων με
αυτές.
·
Την
ενεργοποίηση των διατάξεων περί πειθαρχικής ευθύνης, σε περιπτώσεις μη προσήκουσας
συνεργασίας των δήμων με τους φορείς εποπτείας.
·
Την
ενεργοποίηση πειθαρχικού ελέγχου εκ μέρους του Υπουργού Εσωτερικών, στις
περιπτώσεις που οι ελεγκτικοί φορείς δεν ασκούν τον προβλεπόμενο πειθαρχικό
έλεγχο επί των αιρετών.
·
Τη
στελέχωση των οικονομικών υπηρεσιών των δήμων με πλήρως ενημερωμένο προσωπικό
για την επιβολή και είσπραξη δημοτικών προσόδων.
·
Τη
θέσπιση εγγυήσεων νόμιμης επιβολής ανταποδοτικών τελών (π.χ. υποχρεωτική νομική
αξιολόγηση της πρότασης για επιβολή αυτών).
·
Την
αντικατάσταση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την επιβολή τελών καθαριότητας
και φωτισμού με άλλο απλούστερο και σαφέστερο πλαίσιο, διαφορετικά την
απλούστευση και αποσαφήνιση της ισχύουσας νομοθεσίας.
·
Την
αποσύνδεση της διαδικασίας ηλεκτροδότησης των ακινήτων από τη διαδικασία
επιβολής δημοτικών τελών.
·
Την
επανεξέταση των όρων επιβολής του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας ή την αντικατάσταση
αυτού με άλλη πρόσοδο ισοδύναμης αξίας.
·
Την
αντικατάσταση ή αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου που διέπει την επιβολή τελών
κοιμητηρίων.
·
Την
επανεξέταση των Κανονισμών Λειτουργίας των κοιμητηρίων.
· Την
επανεξέταση του αυστηρού και ανελαστικού πλαισίου επιβολής διοικητικών κυρώσεων
για παραβιάσεις της νομοθεσίας περί δημοτικών προσόδων.
· Τη
νομοθετική ρύθμιση της υποχρέωσης των δήμων για βεβαίωση των προστίμων του ΚΟΚ
εντός 3 ετών από την ημερομηνία της τέλεσης της παράβασης και την κτήση της
κλήσης
· Την ενεργοποίηση από τους δήμους των διατάξεων περί εξώδικου συμβιβασμού.
· Την
τροποποίηση του άρθρου 32 παράγρ. 3 Ν. 1080/1980, ώστε να είναι δυνατή η άσκηση
της προσφυγής, καταρχήν ενώπιον της επιτροπής Συμβιβαστικής Επίλυσης
·
Την
αξιοποίηση του Προγράμματος ΔΙΑΥΓΕΙΑ στη δημοσιοποίηση εκ μέρους των δήμων των
πινάκων εξόφλησης των δικαιούχων χρηματικών ποσών, με στόχο τη διασφάλιση
πλήρους διαφάνειας, αναφορικά με την ακολουθούμενη διαδικασία πληρωμών
Στην ετήσια
έκθεση ενσωματώνονται ακόμη, ως ιδιαίτερες ενότητες, τέσσερις ειδικές εκθέσεις
του έτους 2014 για τις αντίστοιχες ειδικές αρμοδιότητες που έχουν ανατεθεί με
νόμο στον Συνήγορο του Πολίτη στο πλαίσιο της ενσωμάτωσης και εφαρμογής
ευρωπαϊκών και διεθνών δεσμεύσεων της χώρας. Πρόκειται για:
την
καταπολέμηση των διακρίσεων (νόμος 3304/2005),
την ισότητα
φύλων στις εργασιακές σχέσεις (νόμος 3896/2010),
τις
επιστροφές αλλοδαπών (νόμος 3907/2011) και
την πρόληψη
των βασανιστηρίων (νόμος 4228/2014).
Τέλος, στην
ετήσια έκθεση καταγράφονται ως ξεχωριστή ενότητα (σελίδες 166-185), κατ’
εφαρμογή ρητής νομοθετικής πρόβλεψης, οι νομοθετικές και οργανωτικές προτάσεις
τις οποίες διατύπωσε ο Συνήγορος κατά το έτος 2014, καθώς και επιλογή από τα
διαθέσιμα στοιχεία για την αποδοχή παλαιότερων νομοθετικών και οργανωτικών
προτάσεων.
Το πλήρες
κείμενο της ετήσιας έκθεσης βρίσκεται στην ιστοσελίδα www.synigoros.gr.